پوکی استخوان یا Osteoporosis به معنی کم شدن تراکم استخوان است که بدنبال آن قدرت استخوان کم شده و شکننده میشود و شکننده شدن استخوان موجب میشود احتمال بروز شکستگی در آن بیشتر شود. پوکی استخوان معمولاٌ بتدریج پیشرفت میکند و هیچ علامتی از خود بروز نمیدهد تا وقتی که شکستگی بوجود میاید.
پوکی استخوان میتواند در هر استخوانی از بدن ایجاد شود ولی معمولا در ستون مهره، لگن، مچ دست و دنده ها بیشتر دیده میشود.

برای فهم بهتر پوکی استخوان ابتدا باید بدانیم جنس استخوان از چیست.

بافت استخوان از دو قسمت تشکیل شده
یک داربست سه بعدی شبکه مانند از جنس پروتئین که به آن ماتریکس میگویند
رسوب کلسیم بر روی این داربست پروتئینی در قالب مولکول های هیدروکسی آپاتیت
استخوان یک بافت زنده است. استخوان رگ خونی و سلول زنده دارد. همین زنده بودن است که به آن امکان میدهد رشد کند و خود را ترمیم کند. در طول عمر، بافت استخوانی بدن مرتبا توسط سلول های خورنده ای که در آن است (به اسم استئوکلاست) جذب شده و در همان حال استخوان جدید به توسط سلول های استئوبلاست بر روی آن جایگزین میشود. به این ترتیب بافت همه استخوان های بدن مرتبا در حال نو شدن است.

در سنین بچگی و جوانی ساخته شدن بیش از جذب شدن است ولی در سنین بالا بیش از اینکه استخوان ساخته شود جذب میشود ولی حتی در شدیدترین حالات پوکی استخوان، بدن از ساخت استخوان جدید دست نمیکشد و فقط مقدار آن کم میگردد. بیشترین مقدار تراکم استخوان در حدود سن بیست سالگی است.

هورمون های بدن بر روی پدیده جذب و تولید مداوم استخوان تاثیر دارند. مهمترین هورمون های تاثیرگذار در این روند، هورمون زنانه استروژن و هورمون مردانه تستوسترون و هورمون پاراتیروئید است. در این بین استروژن بیشترین تاثیر را دارد. زمینه های ژنتیکی و تفاوت های فردی هم در جذب و تولید استخوان و در نتیجه نهایی آن یعنی قدرت و تراکم استخوان تاثیرگذار است.

اکثر استخوان های بدن از یک بدنه اصلی تشکیل شده اند که مانند اسفنج مشبک و متخلخل است و به آن استخوان اسفنجی میگویند و روی آن را لایه ای از استخوان سفت و سخت و بدون سوراخ و بدون تخلخل فرا گرفته است که به آن استخوان کورتیکال میگویند. در قسمت کورتیکال، استخوان بصورت لایه لایه و بسیار متراکم است. در بعضی استخوان های بدن قسمت اسفنجی بیشتر است و در بعضی دیگر قسمت کورتیکال. ساختار سه بعدی و مشبک استخوان به این علت ایجاد شده که استخوان در عین محکم بودن سبک هم باشد.

در پوکی استخوان یا استئوپروز تخلخل استخوان اسفنجی بیشتر میشود بطوریکه حفرات داخل آن بزرگتر شده و فاصله بین میله های داربست بیشتر شده و میله های داربست نازکتر میشوند. همچنین قسمت کورتیکال روی استخوان نازک‌تر می‌شود.

اگر شرایط زیر را دارید، بیشتر در خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار گرفته‌اید:
خانم باشید.
۵۰ سال به بالا باشید.
در دوران بعد از یائسگی قرار داشته باشید.
رژیم غذایی با کلسیم پایین داشته باشید.
مشکلات روده ای داشته باشید که مانع از جذب کلسیم و ویتامین ها می شود.
پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) داشته باشید.
زندگی بی تحرکی داشته باشید.
لاغر باشید.
داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها یا کورتون‌ها و یا فنی‌توئین – باربیتورات‌ها “داروهای تشنج” را به مدت طولانی استفاده کرده باشید.
سیگار بکشید.
الکل زیادی مصرف کنید.
سابقه خانوادگی بیماری پوکی استخوان داشته باشید.
شکستگی استخوان را تجربه کرده باشید که ناشی از شکنندگی و ضعف استخوان های شما باشد (به این معنی که شکستگی استخوان بر اثر ضربه خارجی نباشد).

نحوه تشخیص پوکی استخوان

تنها راهی که می‌توان وضعیت  پنهان استخوان‌های بدن فرد را آشکار کرد اندازه‌گیری ذخیرۀ استخوانی یا به‌عبارت دیگر دانستیومتری است.

در واقع با انجام  Densitometry و یا BMD است که می‌توانیم بفهمیم چقدر ذخیرۀ استخوانی داریم تا برای انتخاب روش تغذیۀ سالم و زندگی سالم برای خود برنامه‌ریزی کنیم.

در صورت نیاز به سنجش تراکم استخوان می توانید از خدمات مرکز رادیولوژی درمانگاه مرکزی مهرشهر استفاده کنید.

این مرکز با بهرمندی از متخصصان متبحر و کارآزموده و همچنین استفاده از تکنولوژی
 3D-DXA، این اطمینان را به شما می دهد که خدماتی با بالاترین کیفیت و دقت، درخور مراجعین محترم؛ ارائه می کند.